Krzysztof Bulla
Krzysztof Bulla – wiceprezes Górnośląskiego Towarzystwa Genealogicznego „Silius Radicum”
Kontakt:
krzysztof.bulla@gmail.com
Rejon poszukiwań:
Śląsk
Ziemia lubliniecka: Boronów, Cieszowa, Chwostek, Czołka, Droniowice, Hadra, Harbułtowice, Kalina, Koszęcin, Kierzki, Łazy, Olszyna, Sadów, Strzebiń, Zumpy-Łysa Góra, Lubliniec, Pludry, Skrzydłowice
Ziemia toszecko-gliwicka: Rudziniec, Łaskarzówka, Rudno
ziemia bytomska: Siemianowice Śląskie, Chorzów, Królewska Huta, Hajduki Wielkie
ziemia pszczyńska: Katowice, Goczałkowice, Polska Wisła, Łąka, Brzeźce, Pszczyna, Rudołtowice, Jankowice
ziemia cieszyńska: Zabrzeg
Ziemia opolska: Krapkowice, Rozwadza
Ziemia strzelecka: Leśnica
Małopolska
ziemia krakowska: Łękawica ad Kalwaria, Rzezawa, Jodłówka, Ostrusza
ziemia sandomierska: Czarna ad Tarnowa, Borowa
Nazwiska:
ziemia lubliniecka: Adamek, Adamczyk, Anioł, Banduch, Bulla, Bula, Cieślik, Dziuk, Frania, Gomoluch, Jemiołczyk, Jaszczyk, Jaska, Kaczmarczik, Klecha, Konik, Kopicza, Machoń, Maskarzon, Nieslony, Neumann, Ochmann, Otrzęsa, Polak, Piecuch, Pandzioch, Ptak, Rokosa, Sikora, Skrzypczyk, Sukiennik, Świerc, Szyja, Ulfik,
ziemia pszczyńska: Anderko, Dzida , Kieloch, Matyjoszek, Mendrysza, Milik, Żmij
ziemia bytomska: Bulla, Bula, Banduch, Mandla, Anioł
ziemia opolska: Gołąbek, Góra, Schalla, Tkaczyk,
ziemia gliwicko-toszecka: Mandla, Morawiec, Nawrot
ziemia krakowska: Bartkowski, Multan, Błąkała, Mamczarczyk, Okręglicki, Czuba, Piec, Przepiórka, Madej
ziemia sandomierska: Knych, Skarbek, Perela, Para, Łapa, Cygan, Kubicki
Główne poszukiwania
Zachęcam do kontaktu oraz dzielenia się informacjami na temat rodzin, których nazwiska wypisałem powyżej. Jednakże w szczególności interesują mnie potomkowie następujących osób:
– Wawrzyńca (Laurentego) Bulli (ur. ok. 1707, zm. 18.08.1788 Boronów)
– Pawła Gołąbka (Holoubka) (ur. 31.12.1749 Obrowiec, 15.12.1813 Rozwadza)
– Jana Banducha (ur. 26.08.1744 Kalina, zm. 11.12.1811 Kalina)
– Łukasza Mandli (ur. 15 paź 1771 Dzierżno, zm. po 1818)
– Andrzeja Kielocha (ur. ok.1785, zm. 9 kwi 1848 Goczałkowice)
– Stanisława Bartkowskiego (ur. ok. 1769, zm. 26.07.1836 Łękawica ad Kalwaria)
– Bartłomieja Knycha (ur. ok. 1787, zm. po 1842 Golemki)
– Wojciecha Pereli (ur. 19.01.1789 Dębica, zm. przed 1827)
– Franciszka Multana (ur. 11.09.1796 Rzezawa, zm. po 1854)
Publikacje genealogiczne:
– Mieszkańcy śląskiej fabryki fajek glinianych w Zborowskiem. Studium genealogiczno-społeczne [w:] Śląska fabryka fajek glinianych w Zborowskiem, Wyniki badań, studia, konteksty, red. Barbara Papaj, Chorzów 2020.
– Genealogia rodu Korfantych z uwzględnieniem elementów biografii członków rodziny Wojciecha Korfantego oraz weryfikacją wywodu przodków opracowanego przez Artura Korfantego (w opracowaniu)
Rodzina Bulla
Od dłuższego czasu prowadzę poszukiwania i zbieram materiały dotyczące rodziny Bulla/Bula. W tym miejscu prezentuję część ustaleń, które mam nadzieje w przyszłości zostaną przeze mnie rozwinięte w formie książki poświęconej temu rodowi.
Zapis i etymologia nazwiska Bulla/Bula
W zależności od miejsca i okresu historycznego nazwisko zapisywano na jeden z dwóch sposobów. Do połowy XVIII wieku częściej zapisywano ja jako „Bula” po tym okresie częściej zapisywano je jako „Bulla” i tak funkcjonuje ono do dnia dzisiejszego. Choć w okresie międzywojennym na terenie polskiej części Górnego Śląska, jak i po 1945 roku na terenie całego Górnego Śląska było ono administracyjnie „spolszczane” do formy „Bula”.
Niezależnie czy nazwisko zapiszemy jako „Bula” czy też „Bulla” to ma ono wspólną etymologię. Można się o tym przekonać sięgając do opracowań językoznawców:
a) prof. Kazimierz Rymut – Nazwiska Polaków : słownik historyczno-etymologiczny
Bula – w grupie nazwisk pochodzących od bula, buła ‘zgrubienie, guz’, może od prasłowiańskiego buliti ‘obrzmiewać, pęcznieć; wytrzeszczać oczy, od gwarowego bula ‘byk’, też boła, bulla ‘dekret’.
b) prof. Aleksander Brückner – Słownik etymologiczny języka polskiego
Bula, dawniej buła (papieska), od pieczęci przywieszonej przezwana, łac. bulla, 'pieczęć’, 'pęcherzyk’, 'guz’; stąd i buła, bułka (od 15. w.), bułeczka (dawniej bułka chleba), i bulba albo bulwa, na 'ziemniaki’ od wszelakich »korzeni« przenoszona.
c) prof. Andrzej Bańkowski – Etymologiczny słownik języka polskiego
Bulla – uroczysty dekret papieski, XIX-1 (też Bula), zamiast, stp. buła 'ts’ 1484, XVI-XVIII, dwukrotne zapożyczenie z łac. bulla w tym znaczeniu specjalnym (od przywieszonej okrągłej pieczęci ołowianej), w ogóle coś okrągłego, zwłaszcza pęcherzyk powietrza, bańka na wodzie, stąd też o okrągłym amulecie, noszonym na szyi, i o pieczęci, por. stąd wł. bolla, hiszp. bula, fr. bulle i boulle.
Na podstawie przestawionych powyżej dociekań językoznawców istnieją co najmniej dwie równie prawdopodobne etymologie nazwiska Bula/Bulla:
a) po pierwsze może się ono wywodzić od łacińskiego słowa bulla, oznaczającego coś okrągłego, np. pieczęć, pęcherzyk czy guz. Po zapożyczeniu słowa do języka staropolskiego przekształciło się ono do formy bula.
b) po drugie nazwisko może pochodzić od wspólnego dla wszystkich języków indoeuropejskich słowa, które w języku prasłowiańskim przyjmowało formę buliti i oznaczało obrzmiewanie, pęcznienie czy wytrzeszczanie oczu, a następnie przeszło do języka staropolskiego w formie bula, natomiast w innych językach przekształciło się ono do formy bolla czy bulla.
Najstarsze wzmianki o nazwisku Bulla/Bula na Górnym Śląsku
Nazwisko Bulla/Bula pojawia się na Górnym Śląsku już dość dawno temu. Jedna z najstarszych wzmianek pochodzi z dokumentu z 1527 roku. Wówczas Mikołaj właściciel wolnego sołectwa na dziale książęcym w Lędzinach odsprzedał dwa działy tego sołectwa za 90 złotych na rzecz Mateusza Buli. Pozostała część tego gospodarstwa sprzedał 4 grudnia 1537 roku Stanisławowi Buli (być może synowi Mateusza). W skład sołectwa wchodziło wówczas 3 łany roli, staw we wsi i młyn pod nim z jednym kołem, zagroda pod młynem staw kuźniczy, prawo piwowarzenia i wyszynk piwa oraz mięsne i chlebowe jatki. Między 1560, a 1572 rokiem Panowie na Pszczynie wykupili te sołectwo i przyłączyli do folwarku lędzińskiego.
Ród Bulla z ziemi lublinieckiej
Najstarsze wzmianki o nazwisku Bulla/Bula z obszaru ziemi lublinieckiej pochodzą z ksiąg metrykalnych parafii Sadów. 12 marca 1677 roku pod krzyżem pochowany został Mateusz Bula z Olszyn, który idąc w Droniowicach do sadzawek padł i umarł nagle. 7 maja 1679 roku na cmentarzu przykościelnym w Sadowie pochowany został Jakub Bula z Boronowa zmarły w wieku 54 lat (ur. ok. 1625 roku), zaś 8 grudnia 1696 roku pochowany został Mikołaj Bula zmarły w wieku 45 lat (ur. ok. 1651).
Do najstarszych metryk chrztów osób z nazwiskiem Bulla/Bula można zaliczyć zapisany pod datą 25 kwietnia 1674 chrzest Jerzego, syna Bartłomieja Buli i Katarzyny z Rusinowic oraz chrzest Jana, syna Jakuba Buli i Zofii Szczesny z Boronowa z 2 czerwca 1675 roku.
Wspomniane metryki wskazują, że rodzina Bulla/Bula zamieszkiwała obszar parafii Sadów i Boronów od połowy XVII wieku, a być może i wcześniej, o czym mogą świadczyć przeprowadzone badania genetyczne opisane szerzej poniżej.
Ród Bulla w parafii Boronów
Moim najstarszym odnalezionym przodkiem jest Wawrzyniec (Laurenty) Bulla (Bula) żyjący na początku XVIII wieku w Boronowie. Jednak w tym samym czasie na terenie wsi mieszkało już kilka rodzin o tym samym nazwisku. Tworzą one co najmniej siedem głównych linii tej rodziny, które wywodzą się od następujących par:
a) Boronów – linia Melchiora (ur. praw. ok. 1688)
10 marca 1720 roku ochrzczony został Józef syn Melchiora Buli i Marii Gomoluch. Jest to najstarsza metryka dotycząca dzieci tej pary jaka zachowała się księgach metrykalnych w Boronowie. Na podstawie informacji z ksiąg małżeństw można ustalić, że miał jeszcze syna Grzegorza ur. ok. 1713 roku oraz Jana ur. praw. ok. 1716.
b) Boronów – linia Jana (ur. praw. ok. 1690)
9 maja 1720 roku ochrzczona została Anna córka Jana Buli i Magdaleny. Jest to najstarsza metryka dotycząca dzieci tej pary jaka zachowała się księgach metrykalnych w Boronowie. Na podstawie informacji z ksiąg małżeństw można ustalić, że miał jeszcze córkę Jadwigę ur. ok. 1715 roku.
c) Boronów – linia Wojciecha/Adalberta (ur. praw. ok. 1699)
Pierwszym dzieckiem Wojciecha/Adalberta i Marii był Wojciech/Adalbert, który został ochrzczony 23 kwietnia 1724 roku w parafii Boronów.
d) Boronów – linia Szymona (ur. praw. ok. 1701)
Szymon Bula i Zofia Kulik wzięli ślub 21 października 1726 roku w parafii Boronów, a pierwszym ich dzieckiem był Jakub ochrzczony 16 lipca 1727 roku.
e) Boronów – linia Antoniego (ur. praw. ok. 1705)
Pierwszym dzieckiem Antoniego Buli i Marii Frania był Maria, który został ochrzczony 18 czerwca 1730 roku w parafii Boronów.
f) Boronów – linia Wawrzyńca/Laurentego (ur. ok. 1707)
Wawrzyniec/Laurenty i Maria Gomoluch wziął ślub 23 października 1730 roku w parafii Boronów.
g) Boronów-Doły – linia Tomasza (ur. ok. 1721)
Tomasz Bula i wdowa Maria Litwin wzięli ślub 27 kwietnia 1744 roku w parafii Boronów. Pierwszym ich dzieckiem była Maria ochrzczona 1 lutego 1745 roku.
Najprawdopodobniej wszyscy Bullowie (Bulowie) z Boronowa są sobą spokrewnieni i pochodzą od wspólnego przodka. W parafii Boronów nie zachowały się jednak księgi metrykalne starsze, niż te, które zostały założone w 1719 roku. Uniemożliwia to połączenie wymienionych linii rodzin Bulla za pomocą metod genealogii tradycyjnej.
Rodzina Bulla/Bula w parafii Sadów
W księgach metrykalnych sąsiednich parafii także można znaleźć przedstawicieli rodzin Bulla (Bula). W parafii Sadów podobnie jak w Boronowie w XVIII wieku żyło już kilka rodzin o tym nazwisku. Tworzą one co najmniej cztery linie wywodzące się od następujących par:
a) Widulińskie koło Cieszowy – linia Sebastiana (ur. ok. 1653)
Według metryki ślubu z ksiąg parafii w Sadowie 23 stycznia 1678 roku wdowiec Sebastian Bula z Widulińskiego wziął ślub z Anną Grzyb. Ich pierwszym dzieckiem była Agnieszka ochrzczona 31 grudnia 1678 roku.
b) Harbułtowice – linia Jerzego (ur. ok. 1688)
Pierwszym dzieckiem Jerzego Buli i Ewy, którego akt chrztu udało się odnaleźć była Marianna. Została ona ochrzczona 6 czerwca 1713 roku w parafii Sadów.
c) Olszyna – linia Krzysztofa (ur. ok. 1703)
Krzysztof Bula i Zofia Pomykała wzięli ślub 8 lipca 1728 roku w parafii Sadów. Ich pierwszym dzieckiem był Marcin ochrzczona 8 listopada 1728 roku.
d) Harbułtowice – linia Błażeja (ur. ok. 1746)
Błażej Bula i Marianna Pomykała wzięli ślub 18 stycznia 1767 roku w parafii Sadów. Ich pierwszym dzieckiem był Szymon ochrzczony 20 października 1768 roku.
Poza tym w księgach metrykalnych parafii Sadów można znaleźć pojedyncze metryki dotyczące osób o nazwisku Bulla (Bula), jednak trudno połączyć je w pełne rodziny, jak ma to miejsce w przypadku wymienionych powyżej par. Na przykład 10 lipca 1693 roku ochrzczono Małgorzatę i Annę, córki Szymona Buli i Gertrudy z Cieszowy. Niektóre metryki dotyczą osób mieszkających poza parafią Sadów, jak na przykład ochrzczona 8 sierpnia 1695 roku Marianna córka Wojciecha Buli i Anny z Boronowa.
Pawonków – linia Andrzeja (ur. ok. 1759)
W XVIII wieku także w księgach metrykalnych parafii Pawonków pojawia się nazwisko Bulla. Pod koniec XVIII wieku w Skrzydłowicach żył zagrodnik Andrzej Bulla (ur. ok. 1759) wraz z żoną Zofią Polok (ur. ok. 1764). Ślub zawarli 9 lutego 1783 w parafii Pawonków.
Lubsza
W XVIII wieku w księgach metrykalnych parafii Lubsza pod datą 26 kwietnia 1726 roku pojawia się chrzest Marianny, córki Marcina Buli i Zofii z Ligoty. Ponownie nazwisko pojawia się 15 lipca 1749 roku przy chrzcie Jakuba, syna Tomasza Buli i Heleny z Ligoty. Para ta miała jeszcze trójkę dzieci, natomiast 20 lutego 1756 roku pojawia się jeszcze chrzest Macieja Buli, syna Antoniego i Marianny. Po tym okresie nazwisko Bula/Bulla znika na dłuższy czas z kart ksiąg metrykalnych parafii Lubsza.
Nazwisko Bulla/Bula poza ziemią lubliniecką
Ziemia oleska
Olesno
W księgach metrykalnych parafii w Oleśnie zanotowano, że 8 września 1680 roku ochrzczony został Maciej, syn Michała Buli i Anny. Jest to jedyne dziecko tej pary zarejestrowane w tej parafii. Co najmniej piątkę dzieci mieli natomiast Szymon Bula i Gertruda Wieczorek, których pierwsza córka Małgorzata została ochrzczona w parafii Olesno 6 lipca 1685 roku.
Ziemia gliwicka
Pisarzowice
22 listopada 1747 roku w parafii Toszek ślub zawarli Józef Bulik i Jadwiga Mikosch z Pisarzowic. Później Józef zapisywany był pod nazwiskiem Bula. Pierwszym dzieckiem pary była Jadwiga ochrzczona 6 października 1748 roku.
Ziemia strzelecka
Zalesie Śląskie
Franciszek Bulla z Suchych Łanów i Helena Szaltysianka z Zalesia wzięli ślub 19 stycznia 1738 roku w parafii w Zalesiu Śląskim.
Żędowice
Baltazar Bula z Żędowic 3 lutego 1732 roku w parafii Jemielnica wziął ślub z Katarzyną Swobodą.
Ziemia pszczyńska
Urbanowice
Według ksiąg robocizn z lat 1718-1726 na gospodarstwie nr 14 osadzony był Wit Bulla/Bula/Buła. W latach 1718-1750 na gospodarstwie nr 20 siedział Grzegorz Bula/Buła, natomiast w latach 1718-1740 gospodarstwo nr 24 zajmował Tomasz Bulla/Buła.
Jaroszowice
Według ksiąg robocizn z lat 1738-1760 na gospodarstwie nr 15 mieszkał Adam Bula/Buła
Jajosty
Według ksiąg robocizn z lat 1718-1726 roku na gospodarstwie nr 4 w Jajostach mieszkał Grzegorz Bula, natomiast na gospodarstwie nr 9 w latach 1718-1719 mieszkała wdowa Bulla, a potem w latach 1724-1726 gospodarstwo to zajmował to Józef Bula.
Ziemia bytomska
Chropaczów
W księgach małżeństw parafii w Bytomiu zapisano, że 26 lutego 1726 roku małżeństwo zawarli Sebastian Bulka i Anna wdowa po Pawle Subskim z Chropaczowa. Natomiast 1 stycznia 1758 roku ochrzczono Agnieszkę, córkę Jakuba Buli i Marii zamieszkałych Chropaczowie. Jakub ponownie wyszedł za mąż 26 lipca 1761 roku za Mariannę wdowę po Michale Hlandzie z Hajduk.
Ziemia cieszyńska
Karpętna
W księgach metrykalnych parafii rzymskokatolickiej w Wędryni zapisano, że 20 lutego 1718 roku małżeństwo zawarli Paweł, syn zmarłego Jana Buli z Karpętnej luteranina z parafii w Bystrzycy oraz Anna córka zmarłego Bartłomieja z Wędryni. Później nazwisko zapisywano także jako Bulla, o czym świadczy ślub Adama Bulli chałupnika z Karpętnej z Ewą Bruk z Oldrzychowic. Małżeństwo to zawarte zostało w parafii rzymskokatolickiej w Trzycieżu 20 lutego 1809 roku.
Enklawy morawskie
Pietrowice Wielkie
Pod koniec XVII wieku w Pietrowicach Wielkich żyli Paweł i Anna Bula. Pierwszym ich dzieckiem zapisanym w księgach metrykalnych tamtejszej parafii był Maciej ochrzczony 22 lutego 1689 roku.
Ród Bulla w badaniach genetycznych
Genetyczne drzewo rodziny Bulla
Jak już zostało wspomniane połączenie wszystkich linii Bullów/Bulów nie jest możliwe za pomocą metod genealogii tradycyjnej. Nie pozwala ona także na ustalenie czy osoby o nazwisku Bulla mające swe korzenie poza ziemią lubliniecką są spokrewnione z tymi pochodzącymi z Boronowa czy Sadowa. Rozwiązanie tego problemu przynoszą narzędzia jakie oferuje genealogia genetyczna. Pozwala ona w sposób pewny ustalić czy dwaj mężczyźni o danym nazwisku są ze sobą spokrewnieni i kiedy żył ich wspólny przodek.
Badania chromosomu Y wykazały, że linia Wywodząca się od Wawrzyńca (Laurentego) Bulli należy do haplogrupy I1 (M253) oraz do subkladu I-L1242. W jego ramach tego ostatniego wyróżnić można jeszcze subklad I-S19914, do którego należy jeszcze jeden przedstawiciel rodziny Bulla, pochodzący od Błażeja Bulli z Sadowa, żyjącego w połowie XVIII wieku. Na podstawie dotychczasowych badań genetycznych można określić z 95% przedziałem ufności, że wspólny przodek urodził się między 1050, a 1800 rokiem. Jednak biorąc pod uwagę fakty historyczne można od razu zawężyć ten okres. Raczej nie jest możliwe, żeby nazwisko Bula/Bulla powstało wcześniej, niż w XVI wieku, a przeprowadzone badania genealogiczne w oparciu o dokumenty metrykalne wykluczają pokrewieństwo później, niż w XVII wieku. Trafne wydaje się zatem oszacowanie przez portal Yfull daty urodzenia wspólnego przodka na około 1575 rok.